Vandaag herdenk ik de bruutheid die mensen elkaar aandeden – en nog steeds aandoen.
Tijdens de stilte denk ik aan veel. Bijvoorbeeld hoe bijzonder het is dat ik veilig thuis kan herdenken, met mijn familie, na het avondeten. Ook dat is niet vanzelfsprekend.
Ik denk aan genocides: het uitroeien van nationale, etnische of religieuze groepen. En aan het kwaad dat mensen elkaar aandoen – doden, martelen, geestelijk breken.
Uiteraard ben ik opgegroeid met de verhalen uit de Tweede Wereldoorlog. Door mijn Indische achtergrond ben ik ook opgegroeid met verhalen over de onderdrukking in de koloniale tijd en de wreedheden die hier plaatsvonden. Niet te vergeten het militair ingrijpen in Indonesië (vanaf 1947) door Nederland om de kolonie terug te veroveren. Oorlogen die zijn sporen achterlaten bij velen. Toen maar ook nu nog steeds, generaties later.
Tijdens de stilte hoop en bid ik voor liefde – als bescherming tegen zulke bruutheid. En dat het leed ooit minder wordt.
Waar ik woon in Nederland en in Europa (met nadruk in Oekraïne). In Azië (en dus ook Rusland). De vreselijke oorlogen in het Midden-Oosten, met name die in de Gazastrook waarbij het geweld zich richt op volken en uithongering plaatsvindt. In Afrika (onder andere Soedan) en eigenlijk over de hele wereld.
De herdenking zijn twee minuten waarbij ik aan pijn en vrede denk. Waarbij ik me ook elke keer weer besef dat de vrijheid waarin ik leef niet vanzelfsprekend is. Een veel gehoorde reden om stil te zijn tijdens de Dodenherdenking.
Zelf blijf ik vaak nog even denken aan de pijn die nodig is om deze vrede te behouden. Want het lijkt steeds minder vanzelfsprekend te zijn. Welke offers kan en ben ik bereid te brengen voor vrede als dit nodig is? Het antwoord dat ik tot nu toe heb gevonden: “Ik weet het niet want het ligt eraan wat de situatie is. Ik hoop dat ik dan hetgeen doe waar ik later van zeg: Dat was het juiste om te doen.”.
Hopelijk komt het nog even niet zo ver en blijft het bij herdenken…